alcoholverslaving

alcoholverslaving: 10 praktische tips & nuttige informatie

Wat is alcoholverslaving

Als je af en toe een glaasje wijn drinkt voor de gezelligheid, maakt je dat nog geen alcoholist. De algemene richtlijnen is een dagelijks gebruik voor vrouwen van 2 glazen per dag en voor mannen 3 glazen per dag. Maar als je niet voldoet aan die richtlijnen, omdat je vaker meer drinkt, zegt dat nog steeds niet dat je afhankelijk bent van de alcohol. Wanneer kun je nu spreken over een alcohol verslaving?

Je kunt in ieder geval niet zeggen dat een bepaalde hoeveelheid glazen alcohol de grens aangeeft. Iemand met een ernstig alcoholprobleem drinkt bijvoorbeeld meer dan gemiddeld 6 tot 7 glazen per dag. De hoeveelheid glazen staat voor verschillende dranken gelijk, omdat de glazen zijn aangepast aan de sterkte van de drank: een bierglas is groter dan een wodkaglas, maar bevatten dezelfde hoeveelheid alcohol.
Hoe meer en hoe vaker je drinkt, hoe sneller je de weg naar de verslaving volgt. Houd daarom drie zaken in de gaten:

1. De hoeveelheid die je drinkt

Een man die meer dan 21 glazen per week (dus 3 glazen per dag) drinkt en een vrouw die meer dan 14 glazen per week (dus 2 glazen per dag) drinkt, krijgt op een gegeven moment lichamelijke problemen.

2. De reden waarom je drinkt

De meeste mensen drinken omdat ze dat gezellig vinden of gewoon voor de smaak. Als je drinkt om bijvoorbeeld spanningen weg te krijgen, en je doet dit op regelmatige basis, dan duidt dat op misbruik. Andere redenen kunnen zijn: het wegnemen van angst, om losser te worden in gezelschap, etcetera.

3. De situatie waarin je drinkt

Je kunt eveneens van misbruik spreken als je drinkt, terwijl je nog moet autorijden, je aan het oppassen bent op kleine kinderen, nog moet studeren of als je zwanger bent of wilt worden, en ga zo maar door.

Samengevat kun je zeggen dat alcohol in grote hoeveelheden op den duur schade zal brengen aan je lichaam. Als je om de verkeerde reden en op verkeerde momenten drinkt, ben je op weg naar verslaving.

Afhankelijkheid

Het woord ‘verslaving’ zegt het al: je bent lichamelijk en geestelijk afhankelijk van alcoholgebruik.
Lichamelijke afhankelijkheid komt samen met twee kenmerken:

1. Je hebt steeds meer alcohol nodig om het gewenste (verdovende) effect te krijgen. Men noemt dit ook wel gewenning.
2. Je lichaam gaat protesteren als het geen alcohol krijgt. Dit protesteren uit zich in zich in beroerd voelen, trillen, angstig worden.

Lichamelijke afhankelijkheid zorgt er voor dat je doorgaat met het gebruik van alcohol, en de kans is groot dat je er steeds meer van gaat gebruiken, tegen beter weten in. En dan komen we terecht bij de geestelijke afhankelijkheid.

Geestelijke afhankelijkheid is de eigenlijke verslaving. Iemand die verslaafd is, voelt zich erg onrustig als hij geen alcohol heeft gebruikt. De drang naar het binnen krijgen van alcohol is erg groot en alles overheersend.

De lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid is verklaarbaar. Het wordt veroorzaakt door processen die zich in de hersenen ontpoppen. De stof die vrijkomt als de alcohol wordt afgebroken bezet de plek van andere stoffen die normaal een plek in de celstofwisseling hebben. De hersenen raken gewend aan de aanwezigheid van deze stof. Als men stopt met alcoholgebruik, ontbreekt het de hersenen aan de stof waar het lichaam langzaam aan gehecht is geraakt. Het gevolg is dat de alcoholverslaafde zich helemaal niet goed zal gaan voelen. Als de alcoholverslaafde een tijd lang niet drinkt, zal zich het natuurlijk proces in de hersencellen weer gaan herstellen.

Je kunt stellen dat je lichamelijk en/of geestelijk afhankelijk bent van alcohol als je ten minste aan drie van de volgende criteria voldoet:
  • Je krijgt behoefte om steeds meer te drinken om hetzelfde effect van de alcohol te krijgen
  • Je herkent de onthoudingsverschijnselen (je beroerd voelen, trillen, angstig gevoel)
  • Je drinkt meer en langer dan je vooraf van plan was
  • Je hebt een voortdurende wens om te stoppen met drinken
  • Meerdere keren zijn pogingen om te stoppen mislukt
  • Je steekt veel tijd en energie in alcohol (kopen, drinken en herstellen)
  • Belangrijke activiteiten (werk, vrije tijd, sociale bezigheden) gaan onder het drinken lijden
  • Je gaat door met drinken tegen beter weten in

Behandelingen

Er zijn verschillende mogelijkheden voor de behandeling van een alcoholverslaving.

Zelfhulp via het internet

Je kunt diverse websites raadplegen voor tips om je alcoholgebruik te minderen. Lees ook tip 6. Je kunt op deze websites ook uitvinden via een zelftest of je (te)veel drinkt. Enkele websites die tips bieden zijn Minderdrinken.nl, Alcoholinfo.nl., Alcoholdebaas.nl en Alcoholondercontrole.nl. Meer informatie over deze websites vind je in tip 10.

Professionele hulp

De gezondheidszorg heeft een aparte sector die hulp verleent aan mensen met verslavingsproblemen. Het betreft vooral verslavingen op het gebied van alcohol, drugs en gokken. De zorg wordt verleend via instellingen voor verslavingszorg. Deze instellingen hebben in de meeste grote plaatsen een vestiging. Je kunt hier een afspraak maken voor een gesprek met een hulpverlener. Deze zal de mogelijkheden voor een behandeling met je bespreken. Een behandeling kan bestaan uit wekelijkse gesprekken, maar ook een korte of langere opname in een verslavingskliniek. Deze professionele hulp is vrijwillig. Er zijn geen kosten aan verbonden.

Via de alcoholinfolijn kun je vestigingen in je buurt opzoeken. Je kunt ook (anoniem) de Alcohol Infolijn voor adressen bellen: 0900 500 20 21 (10 eurocent per minuut).

De Anonieme Alcoholisten (AA)

De Anonieme Alcoholisten is een vorm van lotgenotencontact. Mannen en vrouwen wenden hun ervaring aan om zichzelf en anderen te helpen bij het herstel van een alcoholverslaving. Aansluiting bij de AA kan via de website. Lees meer over de AA via de website AA-Nederland.nl. De leden van de AA kun je 24 uur per dag bellen (020 6817431). Om elkaar te ontmoeten, organiseert de AA regelmatig op veel plaatsen in Nederland bijeenkomsten.

Particuliere hulp

Veel particuliere bedrijven bieden hulp voor verslavingen. Er zijn ook veel klinieken in het buitenland, waar je onder Nederlandse begeleiding terecht kunt. Deze particuliere klinieken worden niet of gedeeltelijk door de zorgverzekeraar vergoed. Je vindt de adressen via het internet of bel voor adressen naar de Alcohol Infolijn (0900 500 20 21).

Belangrijke adressen

Uwkindenalcohol.nl

De website ‘Uwkindenalcohol’ geeft veel informatie over jongeren en alcoholgebruik. Je vindt er uitslagen van een onderzoek van het Tribos Instituut. De website geeft nuttige informatie aan ouders die regels willen stellen over het alcoholgebruik van hun kinderen. Je kunt hier een goed beeld krijgen van het algemeen alcoholgebruik onder jongeren in Nederland (vanaf 12 jaar).

MinderDrinken.nl

De website ‘Minderdrinken’ is een programma voor volwassenen die zelfstandig hun alcoholgebruik willen minderen. Je kunt hier gratis (en anoniem!) aan deelnemen. Het programma bestaat uit verschillende onderdelen die samen moeten leiden tot het verminderen of stoppen van drankmisbruik. De website is ontwikkeld door het Trimbos Instituut.

Alcoholdebaas.nl

De website ‘Alcoholdebaas’ bestaat sinds 2005. De opzet van deze site is een laagdrempelige toegang tot professionele hulp te bieden. Je kunt online een behandeling voor je alcoholverslaving krijgen. Het is niet geheel anoniem, maar wordt wel vergoed door alle zorgverzekeraars. Je eigen bijdrage zal wel worden aangesproken. Een forum helpt lotgenoten elkaar te ondersteunen. De online behandeling voldoet aan wettelijke richtlijnen.

Alcoholondercontrole.nl

‘Alcoholondercontrole’ is een website van de Brijder Verslavingzorg. Het is een online behandeling voor mensen die de controle over hun alcoholgebruik kwijt zijn. Aanmelden gaat heel eenvoudig en binnen drie werkdagen ga je al aan de slag. De kosten voor de behandeling worden vergoed door alle zorgverzekeraars. Je eigen bijdrage wordt hiervoor wel aangesproken. De huisarts wordt over je aanmelding ingelicht. Als je dit niet wilt, kun je de behandeling particulier doen, maar de kosten zijn dan 1050 euro.

Lotgenotencontact

De Anonieme Alcoholisten (AA) is een gemeenschap van lotgenoten die elkaar steunen door ervaringen met elkaar te delen. Zie de website AA-Nederland.nl. Je kunt ook via een forum contact zoeken met lotgenoten op de website van Alcoholdebaas.nl en Ikenmijnalco.nl en Alcoholisten.com.

Familie/partner van alcoholverslaafden

Voor partners en familieleden is er een zelfhulpgroep Al-Anon die je tot steun kan zijn. Je kunt de leden van deze groep bellen voor advies, steun of informatie over Al-Anon (06-10271339, 0523-267266, 06-20661893). Al-Anon organiseert wekelijks bijeenkomsten. Je kunt de website Al-Anon.nl raadplegen voor een adres in je buurt.

Een drinker helpen

Als je merkt dat de drang naar drankgebruik bij je familielid, vriend(in), partner of kind niet (meer) in de haak is, dan valt het niet mee deze persoon hierop aan te spreken. Je kunt ontwijkende of kwade reacties verwachten. Antwoorden als: ‘ik weet heus wat ik doe, zoveel drink ik niet, ik kan er zo mee stoppen’, zijn antwoorden die je mogelijk te horen zult krijgen. Bedenk dat het probleem in eerste instantie bij de ander ligt. Hij of zij is de enige die er iets aan kan doen (tenzij het een minderjarig kind betreft, zie hiervoor tip 8). Soms duurt het jaren voordat een alcoholverslaafde iets wil doen aan zijn of haar verslaving. Dat kan zijn naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis of lichamelijk onderzoek, waar hij of zij zo van schrikt dat hij of zij besluit te stoppen met drinken. Na jaren drankmisbruik zal het stoppen alleen lukken met professionele hulp.

Je kunt de drinker helpen met onderstaande richtlijnen. Het hangt van de situatie af, welke richtlijnen de meest praktische zijn.
  • Probeer niet te veroordelen. Vermijd welles/nietes discussies. Vertel de drinker duidelijke welke gevolgen van het drankmisbruik voor jou onacceptabel zijn. Geef duidelijke grenzen aan en wees hierin consequent. Gebruik geen loze argumenten en dreigementen. 
  • Praat nooit over drankgebruik met iemand die onder invloed is.
  • Zoek zelf steun door met anderen te praten over dit probleem. Zo voorkom je dat je zelf in een isolement terecht komt, omdat je schaamte voelt voor het gedrag van de drinker. Zoek steun bij een bekende of vraag hulp via de huisarts. Deze kan je doorverwijzen naar een geschikte hulpverlener. 
  • Zorg goed voor jezelf. Blijf dingen doen die je belangrijk vindt. Je hebt dit nodig om je gevoel van eigenwaarde te behouden (of op te krikken). 
  • Los de problemen van de ander niet op. Neem ook geen verantwoording. Het is belangrijk dat de drinker zelf de gevolgen van het drinken ervaart en oplost.
  • Pas je niet aan de drinkgewoonten aan. Thuisblijven betekent niet dat de verslaafde minder zal drinken. 
  • Ga niet mee in (eventuele) weerstand van de drinker tegen hulpverlening. De weerstand komt vaak voort uit angst voor het veranderen van het alcoholgebruik.
Het is niet eenvoudig om met iemand die een drankgebruik heeft om te gaan. Zeker niet als je veel van iemand houdt, terwijl deze zich onmogelijk gedraagt. Je kunt tussen 9.00 en 17.00 uur (anoniem) bellen met een medewerker van de Alcohol Infolijn: 0900 500 20 21 (10 eurocent per minuut). Zij kunnen je informeren over de mogelijkheden voor hulp. Je kunt via de Infolijn ook de folder: ‘een drinker in huis’ bestellen.

Lichamelijke gevolgen

Als je af en toe een glaasje drinkt, kan dat geen kwaad voor de gezondheid. Integendeel, het schijnt zelfs dat verantwoord gebruik een beschermend effect kan hebben op hart- en bloedvaten. Dit geldt overigens alleen voor gezonde mannen boven de 40 en gezonde vrouwen na de overgang.

Overmatig gebruik van alcohol leidt tot beschadigingen van diverse organen in het lichaam. Er kunnen ernstige ziekten door ontstaan.
De schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik zijn (per orgaan):

Hersenen

Het is wetenschappelijk bewezen dat bij een alcoholgebruik van meer dan 25 glazen per week je hersenen beschadigd raken. Je geheugen gaat achteruit. Je zult langzamer worden in je denken. Het aanpassen aan nieuwe situaties gaat je minder goed af. Het volume van de hersenen van stevige drinkers schijnt 15 procent af te nemen, je hersenen krimpen als het ware. Bij jarenlang drankmisbruik kan onherstelbare beschadiging aan de hersenen ontstaan, zeker in combinatie met een tekort aan vitamine B1. Overmatige drinkers hebben meer behoefte aan vitamine B 1. Tot je veertigste kan een lichte hersenbeschadiging zich nog redelijk herstellen, maar dan moet je wel stoppen met drinken.

Lever
Alcohol wordt afgebroken in de lever. Bij overmatig alcoholgebruik raakt de afbraakfunctie van de lever verstoord. Je hoeft maar een paar dagen stevig te drinken en er ontstaat leververvetting. Het opgestapelde vet in de lever zorgt voor pijn, misselijkheid en braken. Wanneer je stopt met drinken, verdwijnt het teveel aan vetten in de lever vanzelf. Bij langdurig alcoholgebruik is er kans op leverontsteking (alcoholhepatitis). Jarenlang drankgebruik kan leiden tot levercirrose. De structuur van de lever wordt geleidelijk vernietigd, waardoor littekenvorming ontstaat. De lever kan niet meer functioneren en kunnen geen giftige stoffen meer uit het lichaam verwijderen. Levercirrose is niet te genezen. De patiënt zal er uiteindelijk aan kunnen overlijden.

Maag

Overmatig drankgebruik zal het slijmvlies van de maag uiteindelijk beschadigen. Het slijmvlies heeft als functie de maag te beschermen tegen maagzuur, dat nodig is om voedsel te verteren. Het komt veel voor dat drankgebruikers last krijgen van de maag en moeten overgeven. Als daar bloed bij zit, kan dat duiden op beschadigd slijmvlies. Dit kan uiteindelijk weer leiden tot een maagvliesontsteking of een maagzweer.

Hart- en bloedvaten

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot hart- en vaatziekten (hoge bloeddruk, hartritmestoornissen en hersenbloedingen).

Ernstige ziekten ten gevolge van alcoholverslaving:

Korsakov

Langdurig en ernstig drankmisbruik kan de hersenen onherstelbaar beschadigen. De meest ernstige beschadiging veroorzaakt het syndroom van Korsakov. Iemand met Korsakov lijdt aan geheugenverlies en weet niet welke dag of welk tijdstip het is. Het ontbreekt iemand met Korsakov aan vermogen om iets nieuws te leren. Korsakov wordt veroorzaakt door alcoholisme in combinatie met een gebrek aan vitamine B 1. Daarom moeten alcoholisten in het bijzonder goed eten.

Kanker in het strottenhoofd, slokdarm, mond- en keelholte, borstkanker, lever en dikke darm

Het drinken van meer dan 3 glazen alcohol per dag verhoogt de kans op kanker in het strottenhoofd, slokdarm, mond en keelholte. Het risico op deze vormen van kanker wordt nog eens vergroot als er ook wordt gerookt. Vrouwen die meer dan 2 glazen alcohol per dag gebruiken, verhogen daarbij het risico op borstkanker. Alcoholisten hebben een verhoogde kans op leverkanker of darmkanker (in de dikke darm).

Misbruik bij jongeren

In Nederland beginnen kinderen jong met drinken. Uit onderzoek blijkt dat 30 procent van de kinderen onder de 13 jaar wel eens alcohol heeft gedronken. Tussen 12 en 15 jaar drinkt tussen de 16 en 29 procent geregeld alcohol.

Uit onderzoek is gebleken dat veel ouders er geen problemen mee hebben als hun kind drinkt. In 2006 bleek uit een enquête, uitgevoerd door het Trimbos Instituut in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid dat meer dan 50 procent van de ouders er geen bezwaar tegen had dat hun 15-jarige kind alcohol drinkt. Daarom is een groots opgezette bewustwordingscampagne door de overheid opgezet. De campagne moet de ouders waarschuwen tegen de gevaarlijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik bij kinderen.

Veel ouders weten niet of hun kinderen (overmatig) drinken. Het Trimbos Instituut heeft vorig jaar weer onderzoek gedaan naar het alcoholgebruik. Het blijkt dat veel scholieren drie keer zoveel drinken als ouders denken. Het ontbreekt de ouders aan toezicht, volgens het instituut. Ouders weten ook niet of hun kinderen roken of cannabis gebruiken.

Het instituut maakt uit het onderzoek op dat kinderen graag met hun ouders over alcohol willen praten. De helft van de jongeren vindt het goed als de ouders alcohol onder de 16 jaar zouden verbieden.

Voor ouders die meer willen weten over hoe zij met hun kinderen kunnen praten over alcoholgebruik is er een demonstratiefilmpje te bekijken op de website Uwkindenalcohol.nl.

Psychische gevolgen

In het begin lijkt het een oplossing, een glaasje om even te ontspannen. Het mag ook heus wel een keer, tenzij het een gewenning wordt. Alcohol heeft een dempende (verdovende) werking als het om psychische klachten gaat. Het helpt misschien voor korte duur, maar op de lange termijn werkt alcohol averechts en werkt het depressies en psychoses juist in de hand.

Wie denkt dat het nuttigen van een borrel bevorderlijk is voor de nachtrust, heeft gelijk als dit incidenteel gebeurt. Inname van alcohol op regelmatige basis voor het slapengaan benadeelt een gezonde nachtrust. Je valt als een blok in slaap, maar de slaapfases waarin de verwerkingsprocessen in je hersenen plaatsvinden worden korter, waardoor je weer moe wakker wordt.

Mensen die depressief zijn, neigen naar een overmatig drankgebruik. De alcohol maakt onverschillig. De roes is echter van tijdelijke aard. Je pakt met de alcohol de oorzaak niet aan, je verdoezelt het er alleen mee. Op de lange duur zal de alcohol de depressieve gevoelens dan ook alleen maar versterken en op een bepaald moment zelfs uitlokken.

Alcohol werkt ontremmend. Daarom kunnen onder invloed van alcohol gevoelens en emoties heviger geuit worden. Dat is ook een reden waarom men onder invloed van alcohol opgekropte agressieve gevoelens plotseling fysiek gaat uiten. Zo kunnen conflicten opeens enorm oplopen. Bij geweld in cafés en het zogenaamde ‘zinloos geweld’ is er vaak veel alcohol gedronken.

Wie veel drinkt, zal problemen met het geheugen krijgen. De alcohol zorgt ervoor dat het lichaam een tekort aan vitamine B1 binnenkrijgt. Dit tekort leidt tot vergeetachtigheid.

Buitensporig alcoholgebruik kan leiden tot psychoses, zoals overal beestjes zien. De waandenkbeelden kunnen behoorlijk beangstigend zijn.

Sociale gevolgen

Overmatig veel drinken veroorzaakt veel spanningen met de directe omgeving. Veel alcoholverslaafden krijgen te maken met relatieproblemen of problemen op het werk of studie. Er ontstaan conflicten met de familie en de buurt en er komen (onaangename) contacten met politie en justitie.

Een dronken persoon kan zeer ongeremd worden in zijn of haar gedrag. Dit kan leiden tot een vrolijk en uitbundig gedrag, maar vaak leidt het tot ander, door de omgeving minder enthousiast ontvangen gedrag. Teveel alcoholgebruik kan leiden tot cynisme of oeverloos gezeur. De drinker kan zeer kwetsende opmerkingen maken. Overmatige drankgebruik leidt niet zelden tot agressiviteit. Drankgebruik lokt onrechtmatige handelingen uit als rijden onder invloed. Soms komt het tot vechtpartijen. Drank leidt ook veelvuldig tot huiselijk geweld. Spanningen en ruzies tussen de drinker en zijn of haar partner kunnen op den duur niet uitblijven. Veel relaties worden dan vroeg of laat beëindigd.

Langdurig alcoholgebruik kan het opzoeken van andere sociale omgevingen in de hand werken. Je drinkt immers liever met mensen die net zo graag als jijzelf van een borrel houden. Daarom zoek je al snel contacten met ‘drinkbroeders’.

Bij alcoholisten is het verkrijgen van drank zo belangrijk geworden, dat het kopen daarvan belangrijker wordt dan de vaste lasten van een woning. Er kunnen financiële problemen ontstaan, waardoor de huur of hypotheek langere tijd niet meer betaald kan worden. Huisuitzetting kan op de loer liggen.

Wat kun je zelf doen

Natuurlijk kan af en toe een glaasje alcohol drinken geen kwaad. Het gaat ook niet zozeer om de hoeveelheid glazen die je drinkt per keer. Het gaat vooral om de wijze waarop je drinkt en of dit een gewoonte lijkt.

Je kunt alcohol drinken voor de gezelligheid. Alcohol maakt je wat losser in het maken van contacten. Dit is in orde, zolang het maar geen dwingende gewoonte wordt. Een ongezonde gewoontevorming ontstaat als je iedere dag op vaste tijdstippen drinkt, bij bepaalde gevoelens (verdriet, onrust), bij bepaalde dwingende gedachten (omdat je gezellig moet zijn) of in bepaalde situaties (telkens als je vrienden ontmoet). Je zult op een bepaald moment steeds meer moeten drinken om hetzelfde effect te verkrijgen.

Je kunt gewoontevorming doorbreken door:
  • Minimaal twee dagen per week geen alcohol te drinken
  • Alcoholische drank te laten staan als je moe of gespannen bent
  • Jezelf aanleert te ontspannen zonder alcohol (met oefeningen bijvoorbeeld)
  • Bij speciale gelegenheden waar veel drank wordt geschonken af en toe een non-alcoholisch drankje tussendoor te nemen
Via het internet kun je zelftesten doen om uit te vinden of je teveel drinkt. Je kunt een drinktest doen of een zelftest via de website van Alcoholinfo.nl.
Als je zelf besluit te minderen met het gebruik van alcohol, helpt het om met jezelf afspraken te maken.  Breng het alcoholgebruik terug naar een acceptabel aantal per dag en kies twee dagen waarop beslist niet gedronken mag worden (bijvoorbeeld maandag en woensdag). Geef jezelf een beloning als het je lukt.

Schrijf de momenten op waarop je meer neiging tot drinken hebt gehad en daar misschien ook aan hebt toegegeven. Het kan zijn dat je meer zin hebt in een borrel in stresssituaties of als je veel last hebt van een lichamelijk ongemak. Het opschrijven hiervan geeft inzicht in de achterliggende oorzaak van het drinken. Probeer achter de kern van de noodzaak tot drinken te komen. Is het die lichamelijke aandoening?  Praat dan eens met je huisarts. Is het stress? Kom erachter waar die stress vandaan komt en pak die oorzaak aan.

Als je op feestjes nu eenmaal graag drinkt, dan kun je besluiten na ieder glas alcohol eerst een glas water leeg te drinken voordat je aan de volgende borrel begint. Als je dorst hebt, kun je beter geen alcohol drinken, want daar krijg je juist meer dorst van. Bedenk voordat je naar een gezellige bijeenkomst gaat van tevoren hoeveel borrels je mag nemen en op welk tijdtip je stopt met drinken.

Ben je de alcohol niet of moeilijk de baas? Aarzel niet deskundige hulp te zoeken. Dat kan op anonieme wijze via verschillende websites. Je kunt ook naar je huisarts gaan. Deze zal je door verwijzen naar professionele hulp en begeleiding.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over alcoholverslaving

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!